Samen bouwen aan een sterk en groen Dordrecht!
In deze tweede begroting van onze bestuursperiode presenteren we u de gemeentelijke doelen en acties voor 2024. Ook schetsen we het veranderende financiële perspectief voor de komende jaren. Dat heeft grote impact en vraagt om scherpe keuzes.
Ingeslagen weg
We bouwen voort op de ingeslagen weg van de vijf focuspunten uit het Politiek Akkoord 2022-2026 . We zetten in op het realiseren van meer betaalbare woningen; een duurzame en groene stad; bestaanszekerheid en gelijke kansen; groei van de economie en arbeidsmarkt; en een veilige, leefbare en levendige stad. Zo geven we een verdere en blijvende impuls aan de lange termijn agenda voor de stad, beter bekend als de Agenda Dordrecht 2030 (zie ook het Dashboard ). Het doel is om een groene en levendige stad te zijn, met meer inwoners en meer werk. We willen een stad zijn met een hoger welvaartsniveau, met een goede openbare ruimte en een kwalitatief hoogwaardige leefomgeving. Daarbij is de ambitie dat Dordrecht in 2040 klimaatneutraal is. Dit vraagt om continue inzet, keuzes en investeringen, op de korte en lange termijn.
Zorgen van nu
Naast oog voor deze doelen, hebben we oor voor de zorgen die nu spelen. We willen een schone en veilige leefomgeving voor onze inwoners. We blijven daarom onverminderd inzetten op het terugdringen van de uitstoot door Chemours. Inwoners maken zich terecht zorgen over de gevolgen voor gezondheid en milieu. Ons standpunt is helder: PFAS hoort niet thuis in ons milieu. Daarom blijven wij ook in 2024 druk uitoefenen om zo snel mogelijk de uitstoot naar nul te krijgen, en de veroorzaker van de vervuiling verantwoordelijk te houden. Steeds meer overheden en andere organisaties delen dit standpunt, met onder meer het restrictievoorstel verbod PFAS als resultaat.
Ook de gevolgen van de oorlog in Oekraïne laten zich na de uitbraak in februari 2022 nog steeds gelden; zoals de opvang van Oekraïense vluchtelingen en de zorgen van inwoners over het kunnen betalen van de energierekening. Door de forse inflatie en prijsstijgingen zijn de dagelijkse boodschappen flink duurder geworden. Dit geeft zorgen voor inwoners in de bestaanszekerheid. Maar door de val van het kabinet voor de zomer van 2023 is nog altijd onduidelijk wat we hierin van het Rijk kunnen verwachten. Dat geldt niet in de laatste plaats voor de gemeentefinanciën, omdat vanaf 2026 net als voor alle andere Nederlandse gemeenten een groot financieel tekort dreigt. Helderheid op deze dossiers moet voor een nieuw te vormen kabinet dan ook hoge prioriteit hebben.
Begrotingsprogramma's voor 2024
In deze begroting geven we een concrete vertaling van wat we in 2024 en verder gaan doen om te werken aan de uitdagingen van nu en samen met onze inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties te bouwen aan het Dordrecht van morgen. Dit doen we langs de lijn van zes begrotingsprogramma's, waarin vragen centraal staan als: Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen?; Wat willen we bereiken?; en Wat zijn de doelstellingen? Door deze vragen te beantwoorden laten we helder zien wat we beogen en gaan doen in 2024. De programma's zijn:
- Bouwend en Bereikbaar Dordrecht.
- Gezond Sociaal en Zorgzaam Dordrecht.
- Levendig, Leefbaar en Veilig Dordrecht.
- Lerend en Ondernemend Dordrecht.
- Groen, Duurzaam en Ruimtelijk Dordrecht.
- Bestuurlijk en Ondersteunend Dordrecht.
Bouwend en Bereikbaar
Vanuit het begrotingsprogramma Bouwend en Bereikbaar Dordrecht programmeren we woningen op onder andere de Spuiboulevard en het Maasterras. Ook gaan we voor verdichting in de gehele stad. Het Maasterras is daarbij één van de ontwikkellocaties in onze stad, waar we hard werken aan de voorbereiding op de gebiedsontwikkeling. In 2024 komt het ontwerpbestemmingsplan in bespreking, in de stad en in de raad. Dit geeft het woningbouwprogramma een belangrijke impuls, evenals het economisch programma en voorzieningenniveau. De bouw van en planvorming voor betaalbare woningen krijgen extra aandacht. Dat blijkt onder meer uit het aanwijzen van locaties voor het terugbouwen van sociale huurwoningen, zoals in Dordrecht West, Poelwijckstraat/Oudelandstraat Thureborgh. Hierbij gaat het om zowel locaties van de gemeente, Trivire, Woonbron en overige partijen. De gemeente schept de randvoorwaarden om te kunnen bouwen, en de corporaties en ontwikkelaars staan aan de lat woningen te realiseren.
We hebben te maken met een lastige markt met schaarste aan grondstoffen, vakmensen en gestegen rente. Toch doen we er in de gebieden van de Stadsas Dordt, Stadswerven, Amstelwijck en Spuiboulevard alles aan om de productie op gang te houden of te krijgen. Keuzes in mobiliteit zijn daarbij nodig om de binnenstedelijke verdichting en de klimaatambitie voor 2040 goed bereikbaar te houden. We streven bij de stedenbouwkundige ontwikkelingen daarom naar de toepassing -en volgorde- van het ontwerpprincipe STOMP : Stappen – Trappen – Openbaar vervoer – MaaS – Privéauto. Dit vormt het fundament van het mobiliteitsplan dat in 2024 aan de raad wordt voorgelegd.
Gezond, Sociaal en Zorgzaam
Bestaanszekerheid, diversiteit, kansengelijkheid, sport, gezondheid en inclusie zijn belangrijke opgaven voor begrotingsprogramma Gezond, Sociaal en Zorgzaam Dordrecht . Het uitgangspunt hierbij is dat iedereen volwaardig mee kan doen aan de samenleving. Na het aanbieden van de integrale visie sociaal domein, gaan we daarom in 2024 met de raad hierover het gesprek aan. Ook zetten we extra in op het verbeteren van de maatschappelijke positie van groepen en individuen die vanwege hun herkomst, culturele of religieuze achtergrond, beperking, seksuele oriëntatie of gender harder moeten werken voor gelijke kansen. Kansengelijkheid en gelijkwaardigheid zijn het doel, daarom wordt ingezet op het regenboogbeleid, inclusie van mensen met een migratieachtergrond en mensen met een beperking. Ook zetten we in het bevorderen van gezondheid. Met het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) is een integraal plan ontwikkeld om te werken aan een aanpak om overgewicht bij jongeren en volwassenen tegen te gaan, door beweging te bevorderen en leefstijlinterventies in te zetten. Ook werken we aan de uitvoering van de sportvisie 'Niemand Buitenspel in Dordrecht ' die in 2023 is vastgesteld langs de twee programmalijnen: een omgeving die uitnodigt voor sport en bewegen; en het ondersteunen van clubs en sportaanbieders via het sport- en beweegloket.
Levendig, Leefbaar en Veilig
In begrotingsprogramma Levendig, Leefbaar en Veilig Dordrecht investeren we in veiligheid. Dit is een basisvoorwaarde voor een prettige stad. Samen met onze partners, inwoners en ondernemers zetten we de integrale leefbaarheids- en veiligheidsaanpak voort, zoals bij (woon)overlast en hidden impact crimes. We gaan komend jaar door met de uitvoering van het Integraal Veiligheidsplan (IVP) 2023-2026 . Dat doen we met een gebiedsgerichte aanpak op onder meer veilige wijken, een themagerichte aanpak voor sociale stabiliteit, digitale veiligheid en ondermijning en een doelgroepgerichte aanpak voor jeugd en veiligheid. Ook investeren we in een levendige en aantrekkelijke (binnen)stad waarbij we ruimte creëren voor ontmoeting, cultureel aanbod en evenementen. Daarbij wordt de kracht van cultuur in Dordrecht geborgd en waar mogelijk vergroot en versterkt. Er liggen kansen om cultuur nog meer in te zetten als middel binnen het onderwijs en het sociaal domein. Voor een aangenaam verblijfsklimaat is ook toenemende aandacht voor groen in de binnenstad, zowel voor bewoners als voor bezoekers. Verder gaan we de kansen van het kern winkelgebied, horeca en evenementen als wezenlijk onderdeel van de levendige binnenstad beter benutten.
Lerend en Ondernemend
Ten aanzien van begrotingsprogramma Lerend en Ondernemend Dordrecht werken we aan de samenwerking tussen werkgevers, opleiders en onderwijs, zodat onze inwoners kunnen beschikken over de juiste vaardigheden voor de toekomstige beroepen. Via een subsidie stimuleren we het Programma Hoger Onderwijs Drechtsteden (PHOD) tot het uitbreiden van het aantal associate degree opleidingen met vijf extra opleidingen in het schooljaar 2023/2024 en verder (Dordrecht Academy). Ook start in 2024 een ondernemersfonds. Dit fonds helpt om de samenwerking met en tussen ondernemers te vergroten. Het biedt financieel draagvlak voor collectieve activiteiten van ondernemers, van parkmanagement tot verduurzaming en werving van personeel. Daarnaast ontwikkelen we in samenwerking met de gezamenlijke partners (onderwijs, zorg, maatschappelijk veld) volgend jaar een onderwijsvisie voor het voortgezet onderwijs. Daarin maken we langdurige, structurele afspraken die ervoor zorgen dat het potentieel van onze jongeren beter wordt benut en zij beschikken over de vaardigheden voor de toekomst.
Groen, Duurzaam en Ruimtelijk
Binnen begrotingsprogramma Groen, Duurzaam en Ruimtelijk Dordrecht maken we op verschillende plekken onze stad groener en duurzamer. We voeren de plannen voor Wantij-West uit. Door de parkeernorm aan te passen komt hier extra ruimte vrij. Die gebruiken we om het gebied verder te vergroenen. Dat voorkomt hittestress en vergroot de biodiversiteit. Daarnaast stellen we een monitoringsplan op om te onderzoeken welke biodiversiteit we in de stad hebben en of we onze biodiversiteit behouden. Ook krijgt in 2024 elke nieuw geboren Dordtenaar een boom, ouders kunnen hiervoor de boom van hun keuze ophalen bij Duurzaamheidscentrum Weizigt. Ook gaan we door met het Bewegend Bos, waardoor veel inwoners de waarde van groen in hun omgeving letterlijk ervaren.
Stap voor stap werken we toe naar ons doel om in 2040 een klimaatneutrale stad te zijn. In 2024 leggen we hiervoor een routekaart aan de raad voor. We blijven samen met onze partners onverminderd inzetten op het verduurzamen van woningen en bedrijven. Hierbij maken we efficiënt gebruik van beschikbare middelen van het Rijk om inwoners te ondersteunen bij de aanpassingen die ze in en om de woning moeten doen. Het afgelopen jaar is de urgentie van energiebesparing en duurzame opwek duidelijker dan ooit geworden. Met buurtaanpakken, energiecoaches, acties en stimuleringsregelingen blijven we dit ook in 2024 doen.
Bestuurlijk en Ondersteunend
In begrotingsprogramma Bestuurlijk en Ondersteunend Dordrecht richten we ons in 2024 onverminderd op een goede basisdienstverlening, zoals verstrekken van (reis)documenten en verwerken van verhuizingen en geboorteaangiftes. Dit is voor veel inwoners het contactmoment met de gemeente. Centraal staat hierin dat inwoners zoveel mogelijk op één plek én in één keer worden geholpen of terecht kunnen. Ook kijken we naar de eigen organisatie en werken we met het programma 'Dordt als Topwerkgever' aan het behouden en verbinden van goede mensen voor de organisatie. Dit is een voorwaarde om in een krappe arbeidsmarkt onze ambities te kunnen realiseren.
Daarnaast zetten we in op Dordrecht als centrumstad van de regio, en werken hierin samen op het vlak van de ruimtelijk economische samenwerking met onderwijs en bedrijfsleven in de Smart Delta Drechtsteden en op schaal van Zuid Holland-Zuid. Ook nemen we de verantwoordelijkheid voor de dienstverlening voor Dordrecht en andere gemeenten.
Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid Dordt-West
Met het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid Dordt-West is ons doel de volgende generatie in dit stadsdeel gezonder en veiliger op te laten groeien. Met betere ontwikkelkansen, meer perspectief op werk en een fijnere woon- en leefomgeving. We investeren niet alleen in de jeugd, maar ook in het wonen, werken en leven van alle wijkbewoners. We groeien met Dordt West naar het gemiddelde van Dordrecht. Dat doen we met veel verschillende partijen, die samenwerken in de Alliantie Dordt-West. De activiteiten voor het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid Dordt-West landen in alle begrotingsprogramma's.
Financieel perspectief
Dit alles doen we in een nieuwe financiële realiteit. Het financieel perspectief in deze begroting is in lijn met de Kadernota 2024. Vanaf 2025 komt de gemeente voor grote uitdagingen te staan. Dit wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door rijksbeleid. Een financieel beleid dat niet altijd consequent is, en waarbij steeds vaker wordt gekozen voor incidentele bijdragen in plaats van duurzamere structurele bijdragen. Wat het extra onzeker maakt, is de bezuinigingsopgave van vele miljarden waar het Rijk zelf voor staat. Bovendien wordt door de recente val van het kabinet besluitvorming op onderdelen uitgesteld. Dit maakt het extra lastig om als gemeente structureel beleid te maken. Daarnaast zien we onze eigen kosten oplopen en hebben we op de langere termijn te maken met een toenemende vervangingsvraag van vastgoed en onze openbare ruimte. Gezien de onduidelijkheid rond het rijksbeleid kiezen we, in lijn met het advies van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), er voor het rijksaandeel in ons tekort van circa € 20 miljoen nu niet op te lossen. Dat zou ten koste gaan van een groot aantal voorzieningen. Voorzieningen die, wanneer ze eenmaal zijn stopgezet, ook niet zomaar weer zijn opgestart. Er moet eerst zicht zijn op een realistische bekostiging van het Rijk, voordat we als gemeente kiezen voor onomkeerbare bezuinigingen om eventuele resterende tekorten op te lossen.
Wel hebben we ons eigen aandeel in de tekorten op te lossen en moeten we budget vrij gaan maken om toekomstige (vervangings)investeringen te kunnen bekostigen. Om dit mogelijk te maken, is een ombuigingstraject in voorbereiding op weg naar de Kadernota 2025. Zo willen we tot een meer gezonde huishouding komen. De inzet bij Kadernota 2024 was om een sluitende begroting voor 2024 te hebben, en voor 2025 een saldo dat dicht tegen neutraal zit. Zo creëren we ruimte voor een zorgvuldig ombuigingsproces gericht op een structurele oplossing voor de langere termijn. Dat is met deze begroting gelukt. Het ombuigingstraject doen we samen met de raad en langs verschillende lijnen. Waaronder begrotingsanalyse, beleidsmatige keuzes, nieuwe inkomsten of verhogen van inkomsten en financiële techniek. Het is een forse opgave, maar we starten op tijd.